“Yapraksız kaldın diye gövdeni kestirme. Zira bu işin baharı var. ” Mevlana (1207 – 1273)(Fars tasavvufçu ve sufi bir mistik şair)

Hayat bu! Bir bakarız. Karşımıza yollar çıkar. Her bir yola gidemeyeceğimiz için. Birini seçeriz. Ve bu yolda ilerleriz. Sonra… Bir noktaya gelince. Bi bakarız. Yeniden karşımıza yollar çıkar. Ve yine biz. Yollardan birini seçip. Hayatımıza devam ederiz… Bu hep böyle sürer gider… Durum böyle olunca.. İnsanın aklına şu soru düşer: “Biz bu seçimleri. Neye dayanarak yapmalıyız?” diye…

Sanırız ki. Ben hep böyle sandım! Sanırız ki. Mantığımızı. Sanırız ki aklımızı kullandık. Sizler de öyle sanırsınız değil mi? Öyle, öyle!.. Çünkü. Mantıklı olmak iyi bir şeydir. Mantık sahibi olmak. Mantık kullanıp. Akıl yürütmek. Neredeyse bir erdemdir… Ama. Öte yandan. Şu soru da. Aklımı kurcalar durur: “Akıl yürütmeye nereden başlarım?” “Mantığımı neyin üzerine kurarım?”… Öyle ya! Ne mantık, ne de akıl! Boşlukda asılı değil ki! Sahiden! Nereye asılı bunlar?…

Bir örnek düşünmeliyiz. Düşünelim. Mesela bizim muhtarı düşünelim. O işte o! Hani yazmıştım ya! Önce bir arsaya. Çocuk bahçesi yapmak için. Vakıf kuran. Sonra da oraya onbir katlı kaçak bina dikip sahiplenen.. Evet o muhtar işte!.. Bu bizim muhtar şimdi bir seçime gidiyor. Belediye başkanlığına aday. Mahalleli. Günlerdir akıl yürütüyor. Oy verelim mi? Vermeyelim mi diye… Konu aynı ama. Düşünceler çok farklı. Kimileri:”.. adam çalışkan, Adam iş yapıyor …” diye düşünüp. “ … evet bazı yanlışları da olmadı değil! Ama.. O kadar da olur canım!..” diye başlıyor akıl yürütmeye. Kimileri ise: “ Yahu! Öncesinde küçük bir evde kiracıydı. Şimdi koca bir şatoda oturuyor! “ diye düşünüp. “.. Önceleri bir bakkal sahibiydi. Şimdi, iki supermarket ve bir de otelin sahibi. Bu nasıl oluyor?” diye sorgulayarak başlıyor. Akıl yürütmeye….

Yani mantıklar çalışıyor da… Ama farklı çalışıyor.

Özeti şu: Olay tek! Ama mantıklar farklı. O zaman da. Karşımıza şöyle bir soru çıkıyor:  Mantıkları farklı kılan ne? Neden insanlar, aynı olaylara bakıp da. Farklı farklı akıl yürütüyorlar?… Devam edelim o zaman düşünmeye. Ve şunu anlamaya çalışalım. Mantığı tetikleyen ne?..

Aslına bakarsanız. Bu sorunun cevabı çoktan verilmiş. Milattan önce beşinci yüzyılda. Günümüzden 25 asır önce verilmiş bu cevap. Antik çağ filozoflarından Heraklitos demiş ki: “ Bir insanın karakteri onun kaderidir”.

Kader bir yol. Karakter ise. Bize özgü. Bizi başkalarından ayıran bir özellik. Yani. Bu tertemiz deyişten anlıyoruz ki. Bir insana yolunu çizen. Sahip olduğu karakteridir. Yani. Bir insan hayat yolunda ilerlerken. Yaptığı tercihlerin ardında. “Onu o yapan” karakteri vardır. Mantığı tetikleyen de budur! Akıl yürütmeyi farklılaştıran da budur.

Şimdi başlangıçtaki soruya dönersek.

Hayat yolunda ilerlerken. Yol ayrımlarında yapılan tüm seçimlerin ardında. Karakter yapısı vardır. Yani. “Kaderi çizen karakterdir”. Mantık ve akıl. Karakter ve ahlak çengeline asılıdır! Mantığı ve aklı. Karakter doğrultusunda kullanırız..

Sadece insanlar için değil. Büyük veya küçük. Her bir insan grubu. Her bir insan topluluğu. Her bir toplum için de durum farklı değildir.

Tanrının tamamlamadığı insanlık. İnsanın tamamlayamadığı. Bir demokrasi anlayışıyla. Bir seçime gider. Ve bir seçim yapar. Aslında. Toplum ve birey. Neyi seçtiğini düşünürse düşünsün. Seçtiği şey. Sonuç olarak. Kendi karakteridir. Ve bu karakterin de ortası yoktur. Hele ki keskin yol ayrımlarında. Hiç bir ayrıntıya takılmadan. Ya iyilik seçilir. Ya da kötülük. Ya aydınlık seçilir. Ya da karanlık. Bu kadar basit. Ve bu kadar açıktır.

Bu tercih sonucunda. Toplum. Geleceğe doğru. Yeni bir yolculuğa başlar. Ve insanlar. Bu seçimleriyle. Karakterlerinin çizdiği bu yolda. Yine Heraklitos’un deyişi ile. “… layık oldukları hayatları yaşarlar!” ….

Ne doğru düşünmüş Thoreau! ” İnsan kendi saadetinin mimarıdır” diyen Henry David Thoreau!

Sormadan edemiyorum!

İnsanlar bunun farkında mı?

Önceki Yazı : Muhtar 1 – Yaparsa Muhtar Yapar!